Cần khoanh vùng thu hồi tài sản tham nhũng như khoanh vùng dịch Covid -19

Hiện nay, theo văn bản của Bộ Tư pháp gửi UBND các tỉnh thành phố trực thuộc trung ương đề nghị kiểm tra và cung cấp thông tin về tài sản hiện đang thuộc quyền sở hữu, quyền sử dụng của tổ chức, cá nhân phải thi hành án nhưng chưa bị cơ quan có thẩm quyền tạm giữ, kê biên, đồng thời tạm dừng thực hiện các giao dịch đối với các tài sản trên được đánh giá là rất đúng, nhưng… hơi muộn. Khi tài sản có liên quan tới tham nhũng như gà đã được thả ra đồng thì không có nhiều hi vọng việc thu hồi sẽ được thực hiện hiệu quả.

Chẳng hạn như các thông tin của các cá nhân và đơn vị liên quan đến 21 vụ án như vụ Hà Văn Thắm, Hứa Thị Phấn, vụ Phạm Công Danh, Trần Phương Bình, vụ Phan Sào Nam, vụ Đinh La Thăng, Giang Kim Đạt, vụ Huỳnh Thị Huyền Như... khiến dư luận không thêm tin tưởng việc thu hồi tài sản tham nhũng của các đại án vài ngàn tỷ này sẽ tiến triển hơn. Khi gà đã được thả ra khu vườn thênh thang rộng rãi, ai cũng hiểu rằng để bắt lại được thì khá là khó khăn.

Câu hỏi lập tức xuất hiện là, phải chăng cả cơ quan đầu ngành Tư pháp đều đang ‘làm đúng quy trình’, còn kết quả thì hạ hồi phân giải? Yêu cầu cung cấp thông tin đã được đưa ra, các biện pháp hạn chế giao dịch đã được đề cập, thế nên nếu sau này phát sinh những sự việc không mong muốn, chắc chắn lỗi không thuộc về những công bộc đã nỗ lực thực hiện nhiệm vụ của mình. Ở đây, muộn vẫn còn hơn không cũng có nghĩa gần như là… vuốt đuôi. Thế mới thấy, nếu chỉ chăm chăm soi mói sự việc bằng đôi mắt bi quan, thiếu tin tưởng thì cuối cùng sẽ chỉ đi vào ngõ cụt. Sao không sử dụng tinh thần lạc quan vốn giầu có ở mảnh đất hình chữ S này, để hiểu ra rằng ẩn ý của nhà quan khác với tính toán của thường dân?

Cần nhớ rằng trong quá khứ, chúng ta đã có kinh nghiệm xử lý tốt những sự việc tưởng như đã rồi. Ngay tại TP.HCM, sau khi phát hiện những sai phạm trong việc Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn (Sagri) chuyển nhượng "Dự án phát triển khu nhà ở tại phường Phước Long B, quận 9", UBND TP.HCM đã có quyết định thu hồi và hủy bỏ quyết định liên quan. Sagri và phía nhận chuyển nhượng phải trả, chuyển giao những gì đã nhận và "cam kết không thắc mắc khiếu nại gì về sau". Tiền lệ này hoàn toàn có thể áp dụng cho trường hợp tài sản liên quan tới các vụ án tham nhũng đề cập ở trên. Nói cách khác, dù tài sản tham nhũng có được tẩu tán cho bên thứ ba, chúng ta có đầy đủ công cụ pháp lý để thực hiện thu hồi.

Mấu chốt của vấn đề nằm ở chỗ, làm thế nào để tìm ra tài sản tham nhũng, đặc biệt khi đa phần các vụ án đều đã trải qua quá trình xét xử kéo dài tới vài năm. Đây cũng chính là câu đố mà Bộ Tư pháp và UBND các tỉnh dành cho các cấp thừa hành. Các công chức, viên chức trong hệ thống công quyền chắc hẳn sẽ có phương cách để người dân không phải thất vọng về năng lực và trí tuệ của mình. Mà quả thật, không khó để tìm ra sợi chỉ dò đường.

Đó là sự cấu kết giữa các cá nhân, nhóm cá nhân với nhóm lợi ích là quan chức hoặc có liên quan tới quan chức nắm giữ vị trí có khả năng tham nhũng. Như vậy, chỉ cần làm rõ những đối tượng có liên quan theo đúng tinh thần không có vùng cấm, sẽ đồng thời tìm ra những khối tài sản tham nhũng nhất định.

Không khó bắt được những con sâu làm rầu nồi canh bởi như ĐBQH Dương Trung Quốc từng đề xuất, chỉ cần khoanh vùng các vị trí quyền lực có thể liên quan tới tham nhũng. Ví dụ trong phạm vi 21 đại án tham nhũng được liệt kê trong danh sách của TP.HCM, việc khoanh vùng còn đơn giản hơn nhiều lần. Nên nhớ, chúng ta đã từng thành công lớn trong thu hồi tài sản tham nhũng trong thương vụ Mobifone mua AVG, vì thế điều còn thiếu có thể chỉ là tinh thần không nể nang, nhân nhượng của những người thực thi pháp luật.

Thứ hai, không ai tham nhũng để đi làm từ thiện hoặc cho người ngoài. Khoanh vùng nhóm cá nhân có quan hệ thân thiết với đối tượng tham nhũng, tương tự khoanh vùng dịch Covid-19 và xem xét các giao dịch chênh lệch lớn so với mức thu nhập của những người này có thể giúp tìm ra manh mối tài sản. Đây không phải là câu chuyện ‘mò kim đáy bể’, bởi dòng tiền đi bao giờ cũng để lại dấu vết, đặc biệt là khi thực hiện những giao dịch lớn. Đã vậy, hoàn toàn có thể trông đợi và sự sẵn sàng phối hợp của các địa chỉ như Sở Tài nguyên-Môi trường các tỉnh, các ngân hàng thương mại… trong việc chia sẻ thông tin về mua bán đất đai, tiết kiệm, chuyển tiền ra nước ngoài... Việc rà soát chắc chắn đòi hỏi thời gian và công sức, nhưng nếu quyết tâm, có thể kỳ vọng vào những kết quả khả quan.

Về lâu dài, chắc chắn không nên tiếp tục để xảy ra tình trạng ‘thả gà ra đuổi’. Một nền kinh tế vẫn chủ yếu chi tiêu bằng tiền mặt như hiện tại là rào cản lớn nhất cho công tác phòng chống tham nhũng. Biện pháp kê khai tài sản của công chức, viên chức đang được áp dụng chỉ như cầm dao… đằng lưỡi. Vả lại, khi đã phanh phui được tình trạng, một vị quan chức xây biệt thự nhờ buôn chổi đót, tính trung thực của việc kê khai này rất đáng hoài nghi. Đương nhiên, không thể trông chờ vào một phép thần kỳ chuyển đổi từ thói quen dùng tiền mặt của người dân sang giao dịch chủ yếu qua tài khoản được. Việc này cần phải có thời gian và biện pháp quản lý tài chính của Nhà nước. Để có cơ sở điều tra tài sản tham nhũng bị tẩu tán, yêu cầu những cá nhân có liên quan tới các vị trí công chức, viên chức, lãnh đạo trong bộ máy quản lý hành chính như cha mẹ, vợ con, anh chị em ruột, anh chị em chồng/vợ… kê khai tài sản hàng năm cũng nên được cân nhắc. Quan trọng nhất, phải giám sát được tính trung thực của bản kê khai, trong đó giám sát xã hội thông qua việc công khai thông tin kê khai tài sản là cần thiết.

Về chế tài xử phạt tham nhũng, mức án chung thân đến tử hình cho hành vi nhận hối lộ tiền, tài sản, các vật giá trị khác có trị giá từ 1 tỷ đồng và gây thiệt hại về tài sản từ 5 tỷ đồng trở lên đã được quy định trong Luật Hình sự 2015. Mức phạt được cho là đủ tính răn đe này sẽ càng hiệu lực hơn khi các cơ quan liên quan tính đúng, tính đủ số tiền thiệt hại do hành vi tham nhũng và việc khắc phục không chỉ giới hạn ở đúng số tiền nhận hối lộ. Mặt khác, giao nhiệm vụ đi kèm trách nhiệm cho từng cá nhân, đơn vị tham gia điều tra, xét xử và thu hồi tài sản tham nhũng của các vụ án, trong đó đề cao trách nhiệm người đứng đầu sẽ giảm thiểu tối đa tình trạng nể nang, xuê xoa, bỏ sót, thậm chí thông đồng tư lợi giữa đối tượng thi hành án và đối tượng giám sát thi hành án. Trong bối cảnh hiện nay, đây là việc có thể thực hiện đầu tiên. Rõ ràng, còn rất nhiều việc chúng ta có thể làm để khắc phục tình trạng thu hồi chỉ được 1/10 số tài sản tham nhũng, thất thoát như hiện nay. Song, với giai đoạn nước rút thực hiện Nghị quyết Đại hội XII, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII dường như chúng ta cũng đã có đủ quyết tâm…