NGÀY NÀY NĂM XƯA: Khởi nghĩa Ba Tơ.

Trong những ngày này, trên các phương tiện thông tin đại chúng là tràn ngập các thông tin về dịch Covid – 19, từ đó dẫn tới những sự kiện khác ít được quan tâm tới. Tuy nhiên, là một người dân Việt Nam, thì chúng ta không nên thờ ơ với lịch sử, nhất là với những sự kiện lịch sử quan trọng, ảnh hưởng đến vận mệnh của dân tộc. Trong đó, có một sự kiện diễn ra vào ngày này của 75 năm trước, mang tên:

KHỞI NGHĨA BA TƠ.

Tượng đài Khởi nghĩa Ba Tơ – Quảng Ngãi

1.     Bối cảnh lịch sử, địa lý:

Ba Tơ là một châu miền núi thuộc tỉnh Nghĩa Bình (nay là tỉnh Quảng Ngãi). Tại đây, thực dân Pháp xây dựng một đồn sơn phòng do một tên sĩ quan Pháp chỉ huy và một "căng" giam tù chính trị.

Cuối năm 1940 đến đầu năm 1941, Chiến tranh thế giới lần thứ II diễn biến ngày càng phức tạp và lan rộng. Ở nước ta, quân Nhật – Pháp liên kết với nhau tăng cường khủng bố, đàn áp phong trào đấu tranh cách mạng của nhân dân, các cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ, Bắc Sơn, binh biến Đô Lương,… bị đàn áp khốc liệt.

Sau những đợt khủng bố trắng của địch vào cuối năm 1939 và cả năm 1940, các nhà tù ở Quảng Ngãi chật ních những người yêu nước. Năm 1941, các đồng chí ở “căng” Ba Tơ đã có hơn 50 tù chính trị. Những chiến sĩ cách mạng trong tù đã liên kết với bên ngoài khôi phục lại tổ chức Đảng và lập ra “Ủy ban vận động cách mạng” để lãnh đạo phong trào cách mạng.

Quảng Ngãi lúc đó là tỉnh có phong trào cách mạng cao nhất ở Trung Bộ. Trước cuộc đảo chính Nhật - Pháp (9-3-1945), cơ sở quần chúng đã chuẩn bị đón thời cơ khởi nghĩa.

2.     Diễn biến cuộc khởi nghĩa:

Trưa ngày 10 tháng 3 năm 1945, Ba Tơ nhận được tin Nhật làm đảo chính lật đổ Pháp. Ngay tối hôm đó, chi bộ quyết định lãnh đạo khởi nghĩa. Hội nghị cử ra một ủy ban khởi nghĩa, định chương trình và kế hoạch hành động.

Chiều 11 tháng 3, hai cuộc mít tinh lớn do ta tổ chức tại sân vận động Ba Tơ rồi biến thành cuộc biểu tình tuần hành thị uy kéo đến đồn Ba Tơ. Bọn chỉ huy Pháp và một số tên bỏ đồn chạy trốn, chỉ còn lại tên cai đồn và đám lính tập. Sau khi quân khởi nghĩa bao vây, lính địch đầu hàng, ta thu 17 súng, 15 thùng đạn và nhiều quân trang, quân dụng.

Ngày 12 tháng 3, Ban chỉ huy cuộc khởi nghĩa tổ chức một cuộc mít tinh, thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân.

Ngày 14 tháng 3, đội du kích Ba Tơ chính thức được thành lập gồm 28 chiến sĩ với 24 khẩu súng. Đây là đội võ trang thoát ly đầu tiên do Đảng ta tổ chức và lãnh đạo ở Trung Trung Bộ.

Tháng 4 năm 1945, đội du lích hoạt động ở một vùng đồng bào Thượng trên dãy Trường Sơn hiểm trở. Quân Nhật tìm cách truy lùng hòng tiêu diệt đội du kích đang còn trong thời kỳ trứng nước.

Đội đã phải chịu đựng muôn vàn khó khăn gian khổ. Từ cán bộ đến chiến sĩ, ai nấy đều giữ trọn lời thề trong ngày thành lập quyết "hy sinh vì Tổ quốc". Trong hoàn cảnh gay go thiếu thốn, đội du kích Ba Tơ đoàn kết keo sơn, gắn bó quân dân. Nằm trong cái nôi vững chắc của đồng bào Thượng, đội du kích mới lọt lòng đã bảo toàn được lực lượng trước thế lực hung hãn của kẻ thù.

Đầu tháng 5 năm 1945, Tỉnh ủy Quảng Ngãi cử đồng chí Nguyễn Chánh làm chính trị viên cùng với các đồng chí Phạm Kiệt và Nguyễn Đôn - những người trực tiếp lãnh đạo Ba Tơ khởi nghĩa - chỉ huy đội du kích. Chi bộ Đảng cũng được thành lập, do đồng chí Nguyễn Chánh làm bí thư.

Lúc này phong trào toàn tỉnh đã lên cao, tổ chức cứu quốc của toàn tỉnh đã có tới 11 vạn người, số tự vệ tới 2000 người, Tỉnh ủy quyết định đưa đội du kích về châu hoạt động làm nòng cốt cho việc xây dựng 2 chiến khu ở trong châu: Chiến khu Bắc ở vùng Vĩnh Tuy (Sơn Tịnh) và Chiến khu Nam ở vùng Núi Lớn (Mộ Đức).

Về Trung châu, các chiến sĩ du kích Ba Tơ tuyên truyền, vận động, tổ chức quần chúng, huấn luyện cho các chiến sĩ tự vệ cứu quốc, du kích địa phương.

3.     Kết quả - ý nghĩa:

Cuộc khởi nghĩa Ba Tơ thành công đã tạo tiền đề cho phong trào cách mạng ở Quảng Ngãi, tiến tới tổng khởi nghĩa và góp phần vào thắng lợi Cách mạng tháng Tám năm 1945. Đội du kích Ba Tơ được xác định là tiền thân của lực lượng vũ trang Quân khu 5 hiện nay.

Đánh giá cuộc khởi nghĩa Ba Tơ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận xét: “Cán bộ chiến sĩ du kích Ba Tơ với phẩm chất chính trị cao, tài năng tổ chức và hành động giỏi, đã đáp ứng kịp thời nhu cầu xây dựng và phát triển lực lượng vũ trang, chỉ huy tác chiến ở hầu hết các mặt trận miền Nam Trung Bộ từ những ngày Cách mạng Tháng Tám cho đến suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ… Cán bộ và chiến sĩ du kích Ba Tơ đã chiến đấu với tinh thần hy sinh vì Tổ quốc để chúng ta có được ngày nay…”.

Thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Ba Tơ là minh chứng cho đường lối đúng đắn của Đảng ta và Bác Hồ kính yêu, của sự năng động, sáng tạo, ý chí quyết chiến, quyết thắng và nghệ thuật chỉ đạo khởi nghĩa của Đảng bộ tỉnh. Đồng thời, là sự thể hiện sinh động về truyền thống đấu tranh cách mạng kiên cường và bất khuất, của lòng yêu nước nồng nàn, ý chí căm thù địch của nhân dân các dân tộc tỉnh Quảng Ngãi.