Suy ngẫm về Luật Đất đai 2013

Hiện nay, việc vi phạm chính sách pháp luật đất đai diễn ra khá phổ biến; tham nhũng, trục lợi, thất thoát ngân sách liên quan đến đất đai vẫn diễn ra. Phải chăng một số nội dung trọng tâm trong Luật Đất đai 2013 cần sửa đổi, bổ sung.

Để thực hiện Luật Đất đai 2013, Chính phủ đã ban hành 11 nghị định, các bộ ngành đã ban hành 40 thông tư, thông tư liên tịch quy định chi tiết thi hành luật, kịp thời hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá tình chuyển tiếp thi hành Luật Đất đai 2003 sang Luật Đất đai 2013, góp phần phát triển kinh tế xã hội đất nước. Dù vậy, thực tế thi hành Luật Đất đai 2013 hiện nay cho thấy nguồn lực về đất đai vẫn chưa thực sự được khai thác, phát huy đầy đủ để trở thành nguồn lực quan trọng phục vụ phát triển kinh tế xã hội; khó khăn trong việc tiếp cận đất đai vẫn là một trong những rào cản để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hỗ trợ phát triển doanh nghiệp. Quá trình tích tụ, tập trung đất nông nghiệp diễn ra còn chậm, chưa theo kịp nhu cầu tái cơ cấu ngành nông nghiệp cũng như cho phát triển ngành nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, CNH-HĐH nông nghiệp, nông thôn; đất đai còn manh mún đang là yếu tố cản trở người dân và doanh nghiệp đầu tư dài hạn vào nông nghiệp. Hạn điền và thời gian sử dụng đất vẫn là rào cản chính trong việc xác lập một tư liệu sản xuất có khả năng tiếp nhận đầu tư lớn, dài hạn, theo chiều sâu vào phát triển kinh tế nông nghiệp, sản xuất hàng hóa quy mô lớn.

Thực trạng vi phạm chính sách pháp luật về đất đai diễn ra khá phổ biến, tình trạng tham nhũng, trục lợi, làm thất thoát nguồn thu ngân sách liên quan đến đất đai vẫn diễn ra. Lý do chủ yếu là nhiều địa phương, đơn vị do lãnh đạo thiếu trách nhiệm, buông lỏng quản lý đã làm xảy ra tình trạng lấn chiếm đất đai, sử dụng không đúng mục đích, tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng, không đăng ký biến động với cơ quan nhà nước có thẩm quyền, không thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ tài chính  theo quy định. Nhiều nơi dự án đã được Nhà nước giao đất, cho thuê đất nhưng chậm đưa vào sử dụng, còn để lãng phí, hiệu quả sử dụng đất. Việc giao đất, cho thuê đất kể cả những vị trí có lợi thế, khả năng sinh lời chủ yếu theo phương thức chỉ định, gây thất thu cho ngân sách, cơ chế tạo quỹ đất để đấu giá chưa được quan tâm thực hiện. 

Nguyên nhân của tình trạng trên, có phải là do hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện, hay còn chống chéo và không thống nhất trong quy định của các luật quy định; một số quy định của Luật Đất đai có xung đột với quy định của các luật khác như Luật Quy hoạch, Luật Đấu thầu, Luật Doanh nghiệp; Luật Đầu tư công... Một số nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, có nội dung phát sinh mới mà pháp luật chưa kịp điều chỉnh gây khó khăn trong thi hành.

Trước tình hình dịch bệnh phức tạp, sự chuyển dịch của các chuỗi cung ứng trên toàn cầu, để đón và tận dụng được cơ hội này cần tiếp tục rà soát những bất cập của Luật Đất đai 2013, các đơn vị liên quan nên đề xuất phương hướng sửa đổi, bổ sung bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, bảo đảm sự tương thích, phù hợp với với các luật khác, tạo khuôn khổ pháp lý thuận lợi trong quá trình triển khai pháp luật trong cuộc sống.