Xử lý thông tin trong “chợ trời thông tin”

     Đã có quá nhiều bài học cho thấy, internet và mạng xã hội dù là cái kho tin đồ sộ, dù mạng xã hội sản sinh ra nhiều cái gọi là “nhà báo công dân” nhưng thông tin mạng không thể thay thế thông tin báo chí chính thống. Dư luận hẳn chưa quên những thông tin bịa đặt, lan tràn liên quan đến các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta trước Đại hội XII của Đảng. Ban đầu có nhiều thông tin nghe có vẻ hấp dẫn và có vẻ đúng vì có hình ảnh cụ thể. Nhưng sau khi sự việc đi qua, mọi người đều cảm nhận các thông tin ấy hầu hết là “tin vịt”. Rồi các làn “gió độc” thông tin rộ lên với các trang “Dân làm báo”, “Quan làm báo”, các thể loại trang tin hậu kỳ chính trị khiến một số người ngộ nhận “thời của báo blog”, “báo facebook” đã thay thế cho báo chí chính thống. Nhưng thực tiễn đã chứng minh, chỉ sự thật mới góp phần cải tạo thế giới và mới là cái mà công chúng có nhu cầu đón đợi. Cũng giống như sự xâm nhập của cái gọi là phim kiếm hiệp, phim não tình, phim người lớn, truyện ngôn tình… gây sốt một thời gian khiến dư luận lo ngại chúng có thể tạo ra những hội chứng dai dẳng làm băng hoại nền tảng văn hóa và đạo đức xã hội. Thế nhưng, qua một thời gian, công chúng đủ thông minh để biết họ cần gì và những loại “rác văn hóa” đã nhanh chóng bị ném vào sọt rác.  

     Thực tiễn ấy cũng để lại cho chúng ta bài học trong xử lý các nguồn thông tin trôi nổi từ mạng xã hội. Công chúng tin tưởng báo chí hơn mạng xã hội thì báo chí càng phải làm tốt hơn chức năng định hướng thông tin chính xác, kịp thời, khắc phục được hạn chế của thông tin mạng. Trong một hội thảo gần đây, PGS, TS Nguyễn Thành Lợi, Tổng biên tập Tạp chí Người làm báo cho biết, đã có không ít cơ quan báo chí và nhà báo mắc sai lầm, thậm chí phải trả giá đắt vì thiếu cẩn trọng trong xử lý thông tin từ mạng xã hội và internet. Chẳng hạn, trong câu chuyện cảm động về em bé 9 tuổi Haruo Soma trong vụ động đất, sóng thần, khi thông tin này được đăng tải trên báo chí ở Việt Nam, Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản khẳng định, thông tin về em bé 9 tuổi Haruo Soma do “viên cảnh sát gốc Việt” Hà Minh Thành kể là bịa đặt. Hay thông tin Đại tướng Kim Jong Un bị ám sát trên mạng xã hội được phóng viên “xào xáo” thành bài... Cố nhà báo Hữu Thọ cũng từng phát biểu: Rất nhiều nhà báo lấy thông tin qua mạng xã hội, phỏng vấn nhân vật qua chat. Sự nhanh nhạy này cũng rất tốt. Song cũng có nhiều bất cập bởi mạng xã hội thông tin rất nhiều nhưng rất nhiễu. Nếu không kiểm chứng, việc sai sót tất sẽ xuất hiện. Theo nhà báo Hữu Thọ, dẫu hoàn toàn có thể coi mạng xã hội là một kênh tham khảo, báo chí cần phải sống chung với thông tin trên mạng song bản lĩnh nghề nghiệp, đạo đức, tinh thần tôn trọng sự thật sẽ phải là kim chỉ nam dẫn đường đối với nhà báo.

     Mạng xã hội có thể là nguồn thông tin phong phú nhưng báo chí với thiên chức của mình phải làm tốt vai trò kiểm chứng, xác minh sự thật để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu thông tin nhanh, nhạy, chính xác, định hướng kịp thời cho Nhân dân.