Chuyện người gốc Phi ở Mỹ: Đôi dòng lịch sử

Tác giả: Hoàng Anh Tuấn

1. Ngạn ngữ Châu Phi có một câu rất hay: “Mỗi một buổi sáng ở châu Phi, khi con linh dương thức dậy nó biết rằng nó phải chạy nhanh hơn con báo nếu không sẽ bị con báo ăn thịt.

Mỗi buổi sáng khi con báo thức dậy nó biết rằng nó phải chạy nhanh hơn con linh dương chạy chậm nhất nếu không nó sẽ bị chết đói.

Dù bạn là con linh dương hay con báo, mỗi khi mặt trời mọc thì bạn buộc phải chạy.”

Đây là câu ngạn ngữ rất hay và đã được Thomas Friedman, tác giả cuốn “Thế giới phẳng” trích dẫn. Và ở trụ sở của Viettel (Hà Nội), câu này cũng được treo trang trọng ngay trước lối vào để nhắc nhở mỗi nhân viên có động lực phấn đấu đưa Viettel ngày một lớn mạnh hơn như hiện nay.

Tiếc rằng người Phi đã không làm được những gì như tổ tiên họ ước nguyện và Châu Phi hiện nay là một trong những khu vực nghèo đói, kém phát triển và chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của xung đột, bệnh tật…

2. Trong các sắc dân đến Mỹ thuở sơ khai lập quốc, trừ những người da trắng gốc Caucasian, người da đen gốc Phi là sắc dân da màu đến đầu tiên và với số lượng rất lớn trong suốt 4 thế kỷ từ 16-19.

Tất nhiên họ không phải là những người chủ động đi tìm tự do, khai phá thế giới mới như những người da trắng, mà bị bắt ép… sang Tân thế giới để làm nô lệ, lao động trong các đồn điền của người da trắng khi họ khai khẩn các vùng đất mới.

Ở tất cả 13 bang ban đầu hình thành nên Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, việc duy trì chế độ nô lệ là hợp pháp cho đến khi bị chính thức bãi bỏ vào năm 1865, sau khi kết thúc nội chiến với thắng lợi của phe miền Bắc và việc bãi bỏ chế độ nô lệ được ghi trong các bản Tu chính Hiến pháp 13, 14, 15.

3. Số phận của những người nô lệ da đen bị bắt và đưa sang Tân thế giới hết sức bi thảm. Tính đến trước khi nổ chiến Nam-Bắc Mỹ 1861, có tổng cộng khoảng 12-13 triệu người da đen được đưa sang Tân thế giới làm nô lệ.

Hành trình từ khi bị bắt trong các bộ lạc trong những khu rừng rậm Châu Phi, rồi bị nhốt trong những khu trại tập trung, rồi đưa lên tàu sang Bắc Mỹ mất khoảng 6 tháng, trong đó mất từ 5-7 tuần vượt Đại Tây Dương bằng thuyền. Ở trên tàu, những nô lệ da đen bị cùm chân, nhốt trong những khoang tàu chật chội và bị đối xử không khác gì súc vật.

Cứ 100 người sang được đến Tân Thế giới thì có khoảng một phần tư bị chết trong suốt hành trình dài này. Như vậy có khoảng 4 triệu người bị chết trên con đường bị đẩy vào cuộc đời nô lệ tiếp theo. Đến trước năm 1865, người nô lệ da đen không bao giờ được hưởng thân phận con người và chỉ được coi như một món hàng hóa để trao đổi.

                                        (còn nữa)