Chuyện người gốc Phi ở Mỹ: Đôi dòng lịch sử (tiếp theo)

4. Một trong những “mối tình” Trắng – Đen vụng trộm nổi tiếng nhất trong lịch sử nước Mỹ là “mối tình” giữa Thomas Jefferson – vị Tổng thống thứ ba của nước Mỹ, một trong những người lập quốc và chắp bút bản Hiến pháp Hoa Kỳ – với cô hầu nô lệ lai da đen Sally Hermings.

Vụ việc “râm ran” cả trăm năm, và chỉ được kết luận chính thức vào năm 1998 sau kết quả thử DNA, và Thomas Jefferson được tuyên bố chính thức là cha của ít nhất một trong sáu người con của cô nô lệ Sally Hermings.

5. Câu chuyện anh chàng người Mỹ gốc Phi George Floyd chết cách đây khoảng chục ngày tại Minneapolis, bang Minnesota, sau khi bị anh cảnh sát da trắng khống chế đã kích hoạt làn sóng bạo lực bùng phát dữ dội, cùng những cuộc biểu tình rộng lớn tại hàng trăm thành phố trên khắp nước Mỹ và ở nhiều nước Châu Âu, Australia, New Zealand, Canada.

Những người biểu tình không chỉ đòi công lý cho George Floyd, mà còn biểu tình đụng chạm đến hàng loạt vấn đề khác như: chấm dứt bạo lực của cảnh sát; cải tổ hoạt động của các cơ quan công quyền trong đó chú trọng đến các cơ quan thực thi pháp luật; chấm dứt tệ nạn phân biệt chủng tộc và kỳ thị đối với người da màu; thúc đẩy công bằng xã hội…

6. Bên cạnh tình trạng sử dụng bạo lực của cảnh sát da trắng với người da đen diễn ra thường xuyên mà chưa có “thuốc đặc trị”, tình hình trở nên phức tạp hơn do sự kết hợp của một loạt vấn đề tích tụ trong xã hội Mỹ, cũng như ở nhiều nước, tại thời điểm hiện tại như:

– Người da màu gốc Phi ở Mỹ là tầng lớp thấp nhất về thu nhập trong xã hội, đồng thời chịu tác động xã hội nặng nề nhất do tác động của Covid-19.

– Phân hóa giàu nghèo trong xã hội Mỹ hiện nay lớn hơn bao giờ hết dưới tác động của toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0.

– Sự xuất hiện như nấm sau mưa của các trào lưu, các nhóm cực tả và cực hữu trong xã hội trà trộn trong các cuộc biểu tình, điển hình như nhóm ANTIFA, Anarchists với chủ trương kích động bạo lực, gây bất ổn, tạo ra tình trạng vô chính phủ; rồi sự tham gia của các nhóm tìm cách bảo vệ “Sự thượng đẳng của người da trắng” (White Supremacy).

– Sự xuất hiện và hoạt động tích cực của các mạng xã hội tràn ngập thông tin và bình luận về biểu tình 24/24 giờ, trong đó không ít là thông tin giả, kích động bạo lực.

– Sự bức xúc tâm lý và tâm trạng của nhiều người muốn được giải thoát sau thời gian dài giãn cách xã hội và bị buộc ở trong nhà.

– Sự phức tạp của chính trị Mỹ trong năm bầu cử, cộng với việc các ứng cử viên đảng phái chính trị có các cách tiếp cận, nhìn nhận khác nhau về biểu tình, dùng vấn đề biểu tình để tạo lợi thế chính trị đã khiến cho tình hình vốn đã phức tạp trở nên phức tạp hơn, thậm chí tình hình trở nên mất kiểm soát ở số khu vực.

7. Sự thiện cảm của Ứng cử viên Tổng thống Đảng Dân chủ Biden và Đảng Dân chủ đối với người biểu tình là vấn đề không phải bàn cãi. Thậm chí ông Biden còn “quỳ gối” để biểu lộ sự đồng tình, và giành thiện cảm những người biểu tình.

Việc này có lý do của nó: Hầu hết người da đen tự nhận mình là những người tự do và gắn với lý tưởng của Đảng Dânchủ. Kể từ năm 1968 đến nay, tỷ lệ cử tri da đen bầu cho các ứng cử viên tổng thống Dân chủ luôn đạt từ mức 80% trở lên. Trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 chỉ có 8% cử tri da đen bầu cho ứng cử viên tổng thống Donald Trump so với 89% bầu cho ứng cử viên Hillary Clinton. Ngoài ra, Tổng thống Cộng hòa Trump luôn được xem là có thiện cảm với các nhóm, khuynh hướng cổ vũ sự thượng đẳng của người da trắng.

Tuy nhiên, vật đổi sao dời. Ngược dòng lịch sử nước Mỹ cách đây 160 năm trước khi diễn ra cuộc nội chiến 1861-1865 thì khuynh hướng chính trị của nước Mỹ thời đó ngược hẳn 100% so với bây giờ!

Khi đó, Liên minh 7 bang miền Nam gồm South Carolina, Mississippi, Florida, Alabama, Georgia, Louisiana và Texas đứng đầu là “Tổng thống” của Đảng Dân chủ Jefferson Davis quyết định ly khai khỏi liên bang và bảo vệ chế độ nô lệ, bảo vệ sự thượng đẳng của người da trắng và coi nô lệ không phải là người, không được hưởng các quyền con người mà chỉ là món hàng hóa.

Còn đảng Cộng hòa khi đó đứng đầu là Tổng thống Abraham Lincoln lãnh đạo 27 bang miền Bắc quyết tâm xóa bỏ chế độ nô lệ, giải phóng những người nô lệ da đen và đem lại quyền con người cho họ. Kết quả là miền Bắc thắng trận vào năm 1865 và chế độ nô lệ bị xóa bỏ trên toàn nước Mỹ.

8. Một câu hỏi được đặt ra là tại sao sau khi đã được giải phóng, được công nhận quyền con người, nhưng phải đến một trăm năm sau khi chế độ nô lệ kết thúc thì người da đen mới được quyền đi bỏ phiếu và giành được nhiều quyền khác?

Không thể phủ nhận việc đạt được những quyền này là nhờ nỗ lực đấu tranh quyết liệt, không ngừng nghỉ của những người da đen và không ít người da trắng ủng hộ họ. Tuy nhiên, sâu xa hơn là triết lý văn hóa chính trị của Mỹ được thiết kế bởi những người Anglo-Saxon lập quốc.

Thực tế cho thấy, ngay từ khi mới ra đời, Mỹ là một quốc gia “rất mất dân chủ” nếu chiều theo các hệ quy chiếu hiện nay. Hệ thống chính trị Mỹ khi đó hạn chế rất nhiều quyền chính trị của cả người da trắng chứ không chỉ những người da đen.

Cho đến đầu thế kỷ 20, chỉ những người biết đọc, biết viết, có sở hữu tài sản như đất đai, gia súc, đóng thuế cho nhà nước… thì mới được quyền bỏ phiếu, tham gia vào các hoạt động chính trị của đất nước.

Lập luận của giới tính hoa khi đó là không ai bác bỏ các quyền của con người, nhưng việc thực hiện phải có lộ trình. Nếu như anh không biết đọc, không biết viết mà vẫn đi bầu cử thì cử tri đó không thể và không có năng lực phân biệt được đúng, sai và chỉ là con rối để các chính trị gia lợi dụng.

Ngoài ra, quy định về sở hữu cũng như đóng thuế là để đảm bảo rằng những người có nghĩa vụ với nhà nước thì họ sẽ có trách nhiệm để bảo vệ quyền lợi của mình và của người khác.

Đặt trong bối cảnh đó thì việc người da đen được thực hiện đầy đủ các quyền của mình cũng phải là một quá trình phát triển tiệm tiến, kéo dài nhiều thập kỷ, từ việc thoát khỏi tư tưởng nô lệ-chủ nô, rồi học hành, tham gia lao động để nâng cao nhận thức, hiểu biết về xã hội và trách nhiệm công dân của mình.

                                      (tiếp theo)