NHỮNG ĐẶC TRƯNG CỦA QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI 

Sau 37 năm đổi mới, phát triển đất nước đời sống của đại đa số nhân dân đã có nhiều thay đổi đáng kể theo hướng tích cực trên mọi lĩnh vực. Tuy nhiên, dưới tác động mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng đặt ra nhiều vấn đề xã hội cần quan tâm, giải quyết. Do vậy, nắm vững những đặc trưng của quản lý phát triển xã hội là nội dung quan trọng cần thiết hiện nay đối với mọi thành viên trong xã hội.

Những đặc trưng của quản lý phát triển xã hội trên các nội dung sau đây:

Chủ thể quản lý phát triển xã hội rất đa dạng, gồm: Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, các tổ chức xã hội, tổ chức cộng đồng và nhân dân. Trong đó, Nhà nước là chủ thể quan trọng có trách nhiệm hoạch định thể chế, chiến lược, kế hoạch cho phát triển xã hội; bảo đảm cho mọi thành viên xã hội bình đẳng trong tiếp cận nguồn lực và phát huy cao nhất năng lực của mình; điều tiết các mất cân đối do thị trường tạo ra; trực tiếp chăm lo và dẫn dắt ở những khâu mà thị trường không làm; hỗ trợ phát triển các đối tượng, cộng đồng, vùng, miền thua thiệt về cơ hội phát triển, khuyến khích tư nhân và cộng đồng tham gia phát triển và hội dưới nhiều hình thức khác nhau. Các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp và tổ chức xã hội, tổ chức cộng đồng đa dạng khác là chủ thể nòng cốt của quản lý phát triển xã hội. Nhân dân là chủ thể quyết định của quản lý phát triển xã hội. Đối tác của các chủ thể quản lý phát triển xã hội là doanh nghiệp, các tổ chức cung ứng dịch vụ xã hội và gia đình.

Về phương thức, quản lý phát triển xã hội rất đa dạng, linh hoạt phù hợp với nhu cầu, mục tiêu và thực tiễn vận động của xã hội. Do tính đa dạng của chủ thể và đối tác tham gia đã dẫn tới sự đa dạng hóa nguồn lực tài chính cho quản lý phát triển xã hội. Từ sự đa dạng hóa chủ thể, đối tác tham dự và nguồn lực tài chính tất yếu phải đa dạng hóa phương thức tổ chức quản lý phát triển xã hội.

Về nội dung, bản chất của quản lý phát triển xã hội phải thật sự bảo đảm phát triển chất lượng cuộc sống của nhân dân; coi nhân dân là chủ thể phát triển xã hội và quyền làm chủ đó được tôn trọng và bảo vệ; gia đình là tế bào xã hội phải hòa thuận, cộng đồng, hài hòa; môi trường xã hội an toàn, lành mạnh; con người phát triển toàn diện, có cơ hội cống hiến và hưởng thụ thành quá của sự phát triển.

Về mục tiêu, quản lý phát triển xã hội phải thể hiện được tinh thần tự đổi mới, tự hoàn thiện, củng cố, phát triển, theo dõi biến đổi. cấu trúc giai tầng xã hội để điều chỉnh; tạo sự đồng thuận xã hội thông qua giải pháp đối thoại, thương lượng; dân chủ hóa; tăng cường kỷ cương pháp luật đề cao trách nhiệm của nhân dân là chủ thể phát triển xã hội, là nền tảng để thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”.

Về chức năng, quản lý phát triển xã hội cũng bao gồm năm chức năng quản lý, đó là: hoạch định, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra và điều chỉnh.

Thiết chế xã hội trong quản lý phát triển xã hội. Thiết chế xã hội luôn có chức năng kiểm soát các vấn đề xã hội, sai lệch xã hội và tình huống bất thường; cũng như khả năng quản lý sự biến đổi, phát triển xã hội theo mục tiêu chung của xã hội. Chính vì vậy, một trong những vấn đề quan trọng của quản lý phát triển xã hội ở Việt Nam là phải thông qua và bằng hệ thống các thiết chế xã hội, như: chính trị, kinh tế, pháp luật, gia đình, văn hóa, giáo dục, tôn giáo, truyền thông đại chúng, dư luận xã hội... Tức là quá trình quản lý phát triển xã hội phải phát huy việc tối ưu hóa sự tham gia của hệ thống các thiết chế xã hội./.