Đối sách của Việt Nam trước xu thế tập hợp lực lượng ở châu Á - Thái Bình Dương dưới tác động của Covid-19

 

Là Chủ tịch ASEAN 2020, Chủ tịch AIPA-41 và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đúng vào thời kỳ đại dịch, Việt Nam phải đối mặt với những thách thức to lớn. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, có thể khẳng định, Việt Nam không chỉ đứng vững trước những sóng gió của thời cuộc, đặc biệt là cạnh tranh nước lớn và tác động của đại dịch, mà còn hoàn thành tốt trách nhiệm quốc tế, góp phần vào việc duy trì và củng cố hòa bình, ổn định, tạo điều kiện để ASEAN nói chung, các quốc gia thành viên ASEAN nói riêng nỗ lực vượt qua đại dịch. Đứng trước các thách thức khó lường, những biến chuyển phức tạp của tập hợp lực lượng (THLL) ở khu vực, Việt Nam đã xác định rõ mục tiêu, nguyên tắc và phương châm khi tham gia các THLL.

Mục tiêu lớn nhất của Việt Nam khi tham gia các THLL là góp phần củng cố môi trường hòa bình, ổn định, đảm bảo an ninh, thu hút nguồn lực phát triển và nâng cao vị thế quốc tế của đất nước. Nguyên tắc tối cao trong quá trình cân nhắc tham gia THLL mới cũng như trong khuôn khổ các THLL đang tham gia chính là lợi ích quốc gia - dân tộc.

Phương châm tham gia THLL của Việt Nam là: 1) Kiên định đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, và phương châm đa phương hóa, đa dạng hóa. 2) Không để cho các nước lớn “hiểu lầm chiến lược” - tuyệt đối tránh việc tham gia THLL của một nước lớn khiến nước lớn khác hiểu rằng Việt Nam đi với nước này chống nước kia. 3) Đa dạng hóa các loại hình THLL tham gia. 4) Linh hoạt, khéo léo dùng việc tham gia THLL do nước lớn này dẫn dắt để thúc đẩy quan hệ với nước lớn kia và các THLL khác. 5) Kết hợp giữa song phương với đa phương, triệt để khai thác giá trị chiến lược của Việt Nam tại ASEAN, Liên hợp quốc và các cơ chế hợp tác khu vực và tiểu vùng ở CA-TBD.

Đối với cạnh tranh Mỹ - Trung Quốc

Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc gia tăng cạnh tranh THLL, Việt Nam cân nhắc hình thức và mức độ tham gia các THLL của hai cường quốc này trên cơ sở đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa và mối quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện với các bên, chú ý đảm bảo các phương châm và nguyên tắc đã nêu ở trên.

Với các cơ chế đa phương, ASEAN và các THLL khác

Một là, tích cực triển khai Chỉ thị số 25-CT/TW về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương,tiếp tục thực hiện hội nhập quốc tế sâu rộng, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ với các nước; tận dụng và phát huy vai trò của các thể chế, các diễn đàn đa phương trong việc bảo vệ và thúc đẩy các lợi ích an ninh và phát triển của ta; nâng cao vị thế của đất nước và hài hòa với các lợi ích chung; tích cực phát huy vai trò trong các thể chế, các diễn đàn đa phương, đặc biệt là Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, ASEM… Qua đó, tạo sự ủng hộ, đồng thuận của quốc tế đối với chủ trương hợp tác, phát triển cũng như giải quyết tranh chấp về chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam.

Hai là, đẩy mạnh duy trì đoàn kết, gắn kết trong nội khối ASEAN thông quachủ động phát huy vai trò tích cực trong “Cộng đồng chung ASEAN”; thúc đẩy đồng thuận trong ASEAN, tránh để các nước lớn lợi dụng gây chia rẽ ASEAN; có nhiều sáng kiến trong việc tăng cường đoàn kết, hợp tác nội khối; sẵn sàng phát huy vai trò lớn hơn trong những vấn đề liên quan đến lợi ích sát sườn của đất nước; ủng hộ và sẵn sàng tạo điều kiện để các nước lớn tăng cường quan hệ với ASEAN.

Ba là, cùng với các thành viên ASEAN khác giữ vững và củng cố vị trí trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực nói chung, trong các THLL lớn khác của khu vực. Tích cực tham vấn các thành viên ASEAN để đạt nguyên tắc, phương châm chung của các thành viên ASEAN trong quá trình tham gia các THLL hoặc khi xuất hiện THLL mới.

Bốn là, chủ động tích cực tham gia các cơ chế hợp tác và THLL quan trọng ở khu vực, kể cả kinh tế, chính trị, an ninh, văn hóa xã hội, qua đó bổ sung cho quan hệ song phương và ngược lại, lấy đa phương để đẩy song phương.

Năm là, đối với các THLL theo vấn đề, chủ động phát huy vai trò trong các vấn đề Việt Nam có lợi ích, dùng các THLL này để gia tăng vị thế trong các diễn đàn quốc tế phù hợp. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Việt Nam đẩy mạnh các THLL liên quan an ninh phi truyền thống như về y tế, an ninh lương thực./.