BƯỚC ĐẦU NHÌN LẠI HẬU QUẢ SAU 555 NGÀY 
CUỘC XUNG ĐỘT QUÂN SỰ NGA - UKRAINE

 

Xung đột quân sự Nga - Ukraine bắt đầu từ ngày 24-2-2022- một sự kiện làm rung chuyển toàn cầu trong thời gian qua được đánh giá sẽ tác động không nhỏ tới cấu trúc an ninh khu vực châu Âu, thậm chí cả cục diện chính trị thế giới. Đến nay, 555 ngày đã trôi qua, cục diện chiến trường vẫn tiếp tục ở thế giằng co với tính chất, mức độ giao tranh ngày càng nghiêm trọng và khốc liệt hơn. Vấn đề đặt ra là, cuộc xung đột này sẽ kết thúc khi nào và như thế nào, đồng thời để lại những hệ quả gì đối với cục diện thế giới cả trong hiện tại lẫn tương lai?

Có rất nhiều điều để nói về 555 ngày xảy ra xung đột Nga – Ukraine, hay nhìn rộng ra là châu Âu và thế giới đã và đang chao đảo về cuộc xung đột này. Có thể kể đến một số nét khái quát cơ bản như sau:

1.Những hậu quả nhìn thấy được

Một là, hoang tàn, đổ nát, mất mát nơi tiền tuyến là những hệ quả rõ nét, khốc liệt nhất của xung đột tại Ukraine, nhưng cuộc xung đột còn đi xa hơn thế, từ đối đầu trực diện trên chiến trường đã nhanh chóng lan rộng trên nhiều mặt trận từ ngoại giao đến truyền thông, kinh tế và chưa có dấu hiệu chấm dứt. Ông Ian Bremmer - Nhà nghiên cứu chính trị quốc tế, Chủ tịch Eurasia: "Cuộc chiến sẽ trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều bởi vì chúng ta không chỉ nói về những gì xảy ra trên thực địa mà còn là các cuộc tấn công mạng, tấn công đường ống, hoạt động gián điệp đến cuộc chiến truyền thông".

GS. Sergey Radchenko - Nhà nghiên cứu quốc tế, Đại học Johns Hopkins: "Mọi thứ đang ở trong tình trạng không chắc chắn. Có vẻ như cả hai đều mong muốn đạt được nhiều lợi ích hơn trên chiến trường trước khi cân nhắc bất kỳ hình thức đàm phán nào".

Hai là, Theo ông Sergey Lavrov cho biết, đến nay (ngày 19 tháng 8 năm 2023), phương Tây đã hỗ trợ Ukraine :Về tiền bạc, tổng hỗ trợ của phương Tây cho chế độ Zelensky trong thời gian diễn ra chiến dịch quân sự đặc biệt đã vượt 160 tỉ USD, bao gồm cả viện trợ quân sự trị giá 75 tỉ USD". Mỹ và Phương Tây áp đặt tổng số trên 15 nghìn lệnh trừng phạt các loại với cá nhân, tổ chức của Nga. Trong khi Nga tiếp tục duy trì quan điểm cứng rắn, sẵn sàng cho một cuộc chiến tiêu hao, lâu dài. Trên quy mô toàn cầu, cuộc xung đột đã khiến thế cân bằng mong manh giữa các cường quốc thêm lung lay. Các lĩnh vực từ năng lượng, dữ liệu, cơ sở hạ tầng... đều trở thành lĩnh vực cạnh tranh gay gắt, đối đầu giữa các bên, đẩy thế giới vào một cục diện "đa cực đầy rủi ro". Các nước gia tăng củng cố sức mạnh quân sự, quan hệ đồng minh, tìm kiếm ảnh hưởng trên toàn cầu, khiến thế giới phân cực sâu sắc.

GS. Carl Thayer - Nhà nghiên cứu chính trị quốc tế, Đại học New South Wales, Australia: "Xu hướng toàn cầu hóa và đa cực đang đối mặt với những lực cản lớn, đặc biệt là sự cạnh tranh, mâu thuẫn giữa các nước lớn… Những gì chúng ta thấy là trật tự thế giới đa cực nhưng cũng phân cực hơn".

Cuộc xung đột cũng khiến thương mại toàn cầu trở nên phân mảnh hơn, xu hướng toàn cầu hóa bị đe dọa. Thiệt hại từ cuộc xung đột ước tính lên tới hơn hàng nghìn tỷ USD, khoảng 30% việc làm bị xóa sổ, đi kèm với đó là khủng hoảng năng lượng, gián đoạn nguồn cung ngũ cốc toàn cầu.

Ông Hamid Rashid - Cục các vấn đề Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc: "Cuộc xung đột Nga – Ukraine là một cú sốc lớn đối với nền kinh tế thế giới".

Trong một thế giới đầy rủi ro với những thách thức đa tầng từ kinh tế tới nhân đạo, các nước nhấn mạnh ưu tiên tìm kiếm giải pháp hòa bình, kết thúc chiến tranh thay vì răn đe, trừng phạt, đối đầu...

2. Con đường đến hòa bình vẫn đầy bế tắc

Trong bối cảnh triển vọng đàm phán vẫn còn xa, các chuyên gia cho rằng, một trong các kịch bản khả quan của cuộc xung đột này sẽ là một dạng "xung đột đóng băng", tức là sẽ không có các cuộc chiến quy mô lớn nhưng xung đột không chấm dứt.

Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres kêu gọi: "Chúng ta phải ngăn chặn sự leo thang hơn nữa. Chúng ta phải khuyến khích với mọi nỗ lực để chấm dứt đổ máu, tạo cơ hội cho hòa bình".

Thủ tướng Namibia Saara Kuugongelwa Amadhila cho rằng: "Chúng ta cần một giải pháp hòa bình cho xung đột để toàn thế giới tập trung vào tái thiết, cải thiện đời sống người dân thay vì chi tiêu để mua vũ khí và tạo ra sự thù địch".

Vào thời điểm 1 năm cuộc xung đột, những tiếng nói kêu gọi tìm kiếm hòa bình một lần nữa lại vang lên trên các diễn đàn quốc tế và trong các cuộc gặp cấp cao. Trung Quốc, sau nhiều kêu gọi, giờ đây đã thể hiện rõ quan điểm làm trung gian hòa giải và lần đầu tiên đưa ra kế hoạch hòa bình 12 điểm cho Ukraine. Nhưng đó là những bên không liên quan tới xung đột, còn với những người trong cuộc, Nga - Ukraine và những nước phương Tây ủng hộ Ukraine, quan điểm vẫn còn rất cứng rắn.

Trên chiến trường, giao tranh từng ngày diễn ra dữ dội. Trên bàn đàm phán, tiếng nói đồng thuận chưa thể tìm thấy từ tất cả các bên. Moscow ở thời điểm này vẫn giữ vững quyết tâm đạt bằng được những mục tiêu đã đặt ra trong điều kiện đã mất niềm tin vào thiện chí của phương Tây.

Tổng thống Mỹ Joe Biden: "Chúng tôi sẽ tiếp tục duy trì chế độ trừng phạt lớn nhất từng được áp dụng ở bất kỳ quốc gia nào trong lịch sử. Chúng tôi sẽ công bố thêm các biện pháp trừng phạt trong tuần này cùng với các đối tác của mình".

Tổng thống Nga Vladimir Putin nhấn mạnh: "Phương Tây đã quay lưng lại với Nga không chỉ về quân sự mà còn về kinh tế. Những người khởi xướng các biện pháp trừng phạt chống lại Nga đã tự trừng phạt chính họ, gây ra tình trạng tăng giá, mất việc làm và khủng hoảng năng lượng ở quốc gia của họ". "Sự thống nhất không thể phá vỡ của Nga là chìa khóa cho chiến thắng của chúng ta".

Chính sách trừng phạt của châu Âu hướng tới mục tiêu làm suy yếu cỗ máy phục vụ xung đột của Điện Kremlin. Tuy nhiên, Nga đã học cách chung sống với các lệnh trừng phạt từ sau vụ sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014 và cho thấy không dễ khuất phục trước đòn đánh kinh tế.

Không ai nhượng bộ ai. Ukraine đã được củng cố khả năng chiến đấu với sự viện trợ vũ khí hiện đại không ngừng nghỉ của Mỹ và các nước châu Âu. Tổng thống Zelensky tuyên bố kháng cự đến cùng. "Chúng ta mạnh mẽ hơn tất cả. Chúng ta đã không bị đánh bại. Chúng ta sẽ làm mọi thứ để giành chiến thắng trong năm nay".

Vượt qua khuôn khổ xung đột Ukraine, cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây là cuộc đối đầu vì thể diện quốc gia, vì những giá trị mà hai bên theo đuổi.

Ông John o'loughlin - Đại học Colorado Boulder, Mỹ: "Có cảm giác rằng phương Tây có tham vọng lớn hơn nhiều so với việc chỉ giành chiến thắng trong cuộc chiến ở Ukraine. Đó là vô hiệu hóa Nga với tư cách là một cường quốc thế giới. Kịch bản có thể xảy ra nhất là cả hai bên sẽ tiếp tục làm những gì họ đang làm và đó sẽ là một cuộc chiến tiêu hao".

Phương Tây, đặc biệt là Mỹ không muốn thua. Vì điều đó sẽ giáng một đòn mạnh vào uy tín nước Mỹ như một siêu cường chi phối toàn cầu. Nhưng Nga cũng không muốn thất bại vì quan điểm của người Nga cho rằng đây là cuộc chiến Vệ quốc, vì sự sống còn của Tổ quốc họ.

Giới phân tích nhận định, chiến dịch quân sự sẽ có thể bước vào giai đoạn căng thẳng hơn. Trong Thông điệp liên bang ngày 21/2 vừa qua, Tổng thống Putin đã cảnh báo về trường hợp mở rộng chiến dịch quân sự ở Ukraine, đó là nếu phương Tây quyết định cung cấp cho Ukraine vũ khí hiện đại có tầm xa hơn, Nga sẽ phải đẩy lùi mối đe dọa này ra xa biên giới của mình hơn nữa.

Chuyên gia quân sự Vladimir Evseev - Viện nghiên cứu các quốc gia SNG cho rằng: "Phương Tây không chỉ đơn giản là tiếp tục cung cấp vũ khí mà còn mở rộng cung cấp và vũ khí hiện đại hơn. Tổng thống Mỹ Biden đã nói về những điều đó, không chỉ là cung cấp mà là mở rộng cung cấp, vũ khí Liên Xô sản xuất không còn và họ cố gắng thay thế bằng vũ khí phương Tây. Câu chuyện ở đây là như vậy. Phương Tây càng cung cấp nhiều vũ khí hiện đại và có tầm xa hơn thì càng buộc Nga phải tấn công. Ví dụ như họ cung cấp cho Ukraine pháo tự hành độ xa 300km thì chúng tôi buộc phải đẩy mối đe dọa này xa thêm 300 km về phía lãnh thổ Ukraine. Không có phương án nào khác".

Chuyên gia Nga nhận định, Nga quyết tâm rằng xung đột Ukraine sẽ phải được giải quyết không phải với điều kiện của phương Tây mà điều kiện của Nga. Với những động thái cứng rắn của Nga và trong tình thế phương Tây tiếp tục đẩy căng thẳng xung đột lên cao, khó nhìn thấy khả năng để cuộc chiến dừng lại.

Sau 555 ngày chiến sự dai dẳng, xung đột ngày càng cho thấy nó không chỉ là cuộc giằng co giữa Nga và Ukraine, mà là một cuộc đối đầu quyết liệt giữa Nga và phương Tây, khi hai bên ngày càng đổ nhiều nguồn lực, vũ khí vào chiến địa. Tác động của chúng vẫn còn gây tranh cãi, từ những dự đoán rằng lệnh trừng phạt sẽ dẫn đến sự sụp đổ kinh tế của Nga cho đến lập luận rằng chúng vô dụng và tự chuốc lấy thất bại.

Thay cho lời kết

Chiến tranh xảy ra, cả hai bên đều tổn thất, thất bại, đất nước hoang tàn, đổ nát, gia đình ly tán, dân tộc tan hoang ….Chỉ có lợi nhất là những “tay lái súng” mà thôi./.